KSIĄŻKA

Życie i śmierć w Trzeciej Rzeszy [KSIĄŻKA]

Książka ta, znacznie lepiej niż jakakolwiek znana mi pozycja, oddaje złożony charakter życia codziennego w nazistowskich Niemczech z perspektywy przywódców politycznych, zwyczajnych obywateli oraz ich żydowskich ofiar. Przedstawiona w niej interpretacja narodowego socjalizmu i jego zwolenników skuteczniej wytrąca czytelnika z równowagi niż wizja zastraszonego i zahipnotyzowanego społeczeństwa. Zaletą książki jest nie tylko podziwu godna klarowność analiz; zawiera ona także fragmenty pełne takiego tragizmu i smutku, które przyprawiają czytelnika o drżenie serca.


Peter Fritzsche w przejrzysty i zwięzły sposb wyjaśnia zagadkę ideologicznej władzy nazizmu nad Niemcami. Podstawowym elementem, który przyciągał doń Niemców, była idea „wspólnoty narodowej” (Volksgemeinschaft), która jawiła im się jako szansa na zjednoczenie narodu i umocnienie jego pozycji po klęsce z roku 1918.

Celem nazistów było wytworzenie w umysłach ludzi nowej świadomości narodowej i rasowej. Aby jednak Niemcy mogły żyć, inne narody – a zwłaszcza żydowski – musiały zginąć. W tysiącach zaczęto więc przygotowywać Niemców do tego, by nieco później w tysiącach innego rodzaju obozów niszczyć „wrogów” narodu niemieckiego.
Fritzsche śledzi też wysiłki, jakie podejmowali Niemcy, aby się dopasować do swej nowej tożsamości rasowej, uwierzyć, że wojna jest nieodzowna, oraz pogodzić się z bezwzględnym mechanizmem bezwarunkowej zagłady – po to, krótko mówiąc, by stać się nazistami.

Życie i śmierć w Trzeciej Rzeszy to imponujący i skłaniający do refleksji, a zarazem przyprawiający o dreszcz przerażenia obraz tego, jak ideologia opanowuje ludzkie umysły.