KSIĄŻKA

Psychologia Rozwojowa, tom 14 nr 3 rok 2009 [KSIĄŻKA]

---

Streszczenia artykułĂłw:

Arkadiusz BIAŁEK
Niejawne uwzględnianie cudzej perspektywy
Przedmiotem analizy jest obecność w triadycznych scenach wspĂłlnego zaangażowania procesĂłw wzbudzania w sobie cudzej perspektywy i niejawnego jej uwzględniania oraz ukazanie tych procesĂłw jako rozwojowych podwalin jawnego podejmowania cudzej perspektywy. Analiza obejmuje udział owych procesĂłw w takich zachowaniach, jak podążanie za spojrzeniem, odnoszenie społeczne, gesty wskazujące oraz wspĂłłdziałanie. Angażując się w te formy aktywności, dzieci dostarczają świadectwa uwzględniania we własnym zachowaniu (niejawnego zrozumienia) odrębności własnej i cudzej perspektywy. Uczestnicy koordynowanego wspĂłlnego zaangażowania mogą adekwatnie rozumieć swoje zachowania oraz czynności komunikacyjne dzięki odnoszeniu ich do wyłaniającej się pomiędzy nimi wspĂłlnej psychologicznej płaszczyzny. RozwĂłj zdolności do jawnego (wyartykułowanego) rozpoznania cudzej perspektywy jest możliwy jedynie w następstwie udziału w scenach wspĂłlnej uwagi i zaangażowania.

Anna KOŁODZIEJCZYK
RozwĂłj socjalizacji konsumenckiej w świetle badań nad dziecięcymi teoriami umysłu. Refleksje nad rozumieniem perswazyjności reklamy i przekonywaniem rodzicĂłw do zakupĂłw
Artykuł pokazuje, jakie korzyści dla wyjaśniania procesu socjalizacji konsumenckiej mogą wynikać z zastosowania wiedzy na temat prawidłowości rozwoju reprezentacji stanĂłw umysłowych. W kolejnych częściach pokazano, jak socjalizacja konsumencka, czyli proces, w ktĂłrym młodzi ludzie zdobywają umiejętności, wiedzę i postawy umożliwiające im funkcjonowania na rynku w roli konsumentĂłw, jest opisywana w czterech teoriach autorstwa Jamesa McNeala (1992, 2007), Patti Valkenburg i Joanne Cantor (2001), Fiony Cram i Sik Hung Ng (1999) oraz Deborah Roedder John (1999). Analiza wyjaśnień rozwoju proponowanych w prezentowanych koncepcjach skłania do stwierdzenia, że pomimo podkreślanego przez wszystkich autorĂłw znaczenia perspektywy społeczno-poznawczej dla wyjaśniania zmian socjalizacji konsumenckiej w niewielkim stopniu odwołują się one do wspĂłłczesnych badań i teorii. Na przykładzie rozwoju rozumienia komunikatĂłw komercyjnych oraz wywierania wpływu na decyzje konsumenckie rodziny przez dzieci pokazano, jakie zmiany wiedzy o umyśle pozwalają wyjaśnić naturę obserwowanych tendencji rozwojowych. W artykule wskazuje się z jednej strony na aplikacyjne znaczenie badań nad teoriami umysłu dla wyjaśniania procesu rozumienia i stosowania perswazji, a z drugiej na pożytki z przyjęcia takiej perspektywy dla podstawowych badań nad naturą rozumienia stanĂłw umysłowych w pĂłźnym dzieciństwie.

Weronika PUCHAŁA
Poziom kontroli własnego działania u młodzieży w zależności od jej samooceny oraz poczucia umiejscowienia kontroli
Celem badań była analiza związku pomiędzy samowiedzą (poziomem samooceny ogĂłlnej, spĂłjnością samooceny, pewnością samooceny) oraz poczuciem umiejscowienia kontroli (LOC) a poziomem kontroli działania (w sytuacjach decyzyjnych – AOD, oraz podczas wykonywania czynności – AOP) u dorastającej młodzieży. W badaniu wzięło udział 119 osĂłb (uczniĂłw dwĂłch warszawskich liceĂłw) w wieku 18 lat. Techniki, ktĂłre posłużyły do zbadania postawionych hipotez, to: 1) Inwentarz Samowiedzy Marceli Tukałło i Renaty Wiechnik, 2) Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli Własnego Działania (LOC) „Delta” Radosława Drwala oraz 3) Skala Kontroli Działania Juliusa Kuhla. Do analizy statystycznej wynikĂłw użyto pakietu SPSS (metoda korelacji r-Pearsona, metoda regresji, metoda korelacji cząstkowej r-Pearsona). Analiza wynikĂłw wykazała istotny związek pomiędzy samooceną i poczuciem umiejscowienia kontroli (LOC) a kontrolą działania w sytuacjach decyzyjnych. Nie stwierdzono związku między poziomem kontroli działania podczas wykonywania czynności a poczuciem umiejscowienia kontroli (LOC) i samooceną ogĂłlną. Potwierdzono natomiast istnienie słabego związku pomiędzy poziomem kontroli działania podczas wykonywania czynności a samooceną globalną, samooceną intelektualną oraz pewnością samooceny.

Anna KRAŚKIEWICZ, Ewa CZERNIAWSKA
Wpływ muzyki na odbiĂłr upływu czasu u młodzieży
Celem pracy była empiryczna weryfi kacja hipotez dotyczących wpływu muzyki na subiektywny odbiĂłr upływu czasu młodzieży szkolnej. Wyniki badania przeprowadzonego na 150 uczniach warszawskiego liceum ogĂłlnokształcącego wskazują, że liczba utworĂłw, ktĂłrych wysłuchali uczniowie w danej jednostce czasu, wpłynęła na ich odczucie upływu czasu. Badani, ktĂłrzy wysłuchali większej liczby fragmentĂłw muzycznych, myśleli, że minęło więcej czasu w porĂłwnaniu z tymi, ktĂłrym zaprezentowano mniej utworĂłw. Co więcej, wyniki analiz statystycznych dowodzą, że tempo odtwarzanej w tle muzyki skutecznie zmodyfi kowało wpływ zmiennej „liczby utworĂłw” na percepcję czasu odbiorcy. W wypadku utworĂłw o szybkim tempie liczba piosenek w większym stopniu rĂłżnicowała odbiĂłr upływu czasu niż w wypadku muzyki wolnej. Płeć badanych, ich percepcja tempa muzyki, stopień, w jakim uczniom podobały się utwory, oraz poziom, w jakim muzyka przeszkadzała badanym w rozwiązywaniu zagadek, nie miały wpływu na odbiĂłr upływu czasu. W eksperymencie uczniowie dokonywali retrospektywnych oszacowań długości trwania interwału czasowego, a zastosowaną metodą oceny czasu była metoda słowna.

Grażyna KATR
RozwĂłj myślenia osĂłb dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej
Przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) jest jednym z najbardziej charakterystycznych przejawĂłw aktywności prospektywnej i odgrywa istotną rolę w formułowaniu planĂłw
i projektĂłw życiowych. Z jednej strony osoba o rozległej perspektywie czasowej może formułować dalekosiężne plany i znajdować więcej środkĂłw do ich realizacji. Z drugiej strony, działania podejmowane aktualnie często mają bezpośrednie i oddalone w czasie skutki i ważna jest umiejętność ich przewidywania. Obie te właściwości są istotne dla sukcesu życiowego. Celem przeprowadzonych badań była weryfi kacja dwĂłch hipotez: 1) że rozwinięta przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) wiąże się ze zdolnością do rozważania przyszłych konsekwencji (RPK) oraz 2) rozwĂłj myślenia formalnego sprzyja kształtowaniu obu tych zdolności. W badaniu wzięło udział 127 uczniĂłw pięciu pierwszych klas liceum ogĂłlnokształcącego w Warszawie, ktĂłrzy wypełniali test do badania PPC oraz test do badania RPK w adaptacji własnej, przedstawionej w raporcie. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że PPC i RPK istotnie i wysoko (0,73) korelują z sobą. Natomiast poziom myślenia formalnego mierzony Testem Operacji Formalnych ma istotne znaczenie dla PPC (F(2, 124) = 52,73; p<0,001) i dla tendencji do poddawania rozważania przyszłych konsekwencji zachowania (F (2, 124) = 47,61; p<0,001)

Urszula DĘBSKA, Halina GUŁA-KUBISZEWSKA, Wojciech STAROŚCIAK, Iwona BIELAWSKA
Zachowania zdrowotne osĂłb w okresie wczesnej i pĂłźnej dorosłości – aspekt edukacyjny i behawioralny
Liczne przemiany w otaczającej rzeczywistości obejmują także obszar zdrowia i zachowań z nim związanych. Niezbędna staje się coraz większa aktywność adaptacyjna i profi laktyczna jednostek i społeczeństw. Do nowych programĂłw edukacyjnych są wprowadzane treści związane ze zdrowiem, zachowaniami i stylami życia służącymi zdrowiu. Problem badawczy prezentowany na stronach artykułu dotyczy zachowań zdrowotnych osĂłb we wczesnej (390 osĂłb) i pĂłźnej dorosłości (117 osĂłb). Badani studenci byli słuchaczami Akademii Wychowania Fizycznego i Pedagogiki UWr, część spośrĂłd osĂłb starszych stanowią słuchacze Uniwersytetu III Wieku (63 osoby). Badania zmierzały do porĂłwnania aktywności prozdrowotnej badanych i odpowiedzi na pytanie: „jaki jest ich poziom aktywności zdrowotnej? oraz „czy edukacja zdrowotna znajduje przełożenie na zachowania?”. Zastosowano Ankietę oraz Inwentarz Zachowań Zdrowotnych Grażyny Dolińskiej-Zygmunt. Przeprowadzone badania potwierdziły występowanie istotnych rĂłżnic między badanymi. RĂłżnice obejmują zarĂłwno poziom nasilenia zachowań, jak i dominację niektĂłrych z nich. Badani cechują się średnim poziomem zachowań zdrowotnych, przy czym wyższe ich nasilenie zaobserwowano u osĂłb w okresie pĂłźnej dorosłości, z wyraźną dominacją u słuchaczy Uniwersytetu III Wieku. Także studenci korzystający z edukacji zdrowotnej uzyskali nieznacznie wyższe wyniki od pozostałych młodych dorosłych.

Paulina MROZIŃSKA
Doświadczenie samotności małżonkĂłw i strategie radzenia sobie z nim
GłĂłwnym celem podjętych badań jest analiza relacji pomiędzy doświadczeniem samotności małżonkĂłw i preferowanymi strategiami radzenia sobie z nim. Badania opierają się na klasyfikacji strategii radzenia sobie z samotnością autorstwa Ami Rokach, ktĂłra wyrĂłżniła następujące strategie: SamorozwĂłj i Zrozumienie, Refl eksja i Akceptacja, Dystansowanie się i Zaprzeczanie, Religia i Wiara, Sieć Wsparcia Społecznego, Wzrastająca Aktywność. Przebadano 60 par małżeńskich w wieku od 22 do 67 lat. Najmłodsza para małżeńska była w związku małżeńskim od trzech miesięcy, najstarsza – od 43 lat. Za zmienną zależną uznano preferowane strategie radzenia sobie z samotnością. GłĂłwną zmienną niezależną jest doświadczenie samotności, a zmiennymi kontrolowanymi: płeć, wiek i staż małżeński. Do pomiaru preferowanych strategii wykorzystano kwestionariusz Ani Rokach: Doświadczenie samotności – radzenie sobie z samotnością, natomiast do pomiaru doświadczenia samotności – trzecią wersję Skali Samotności UCLA. Badania dowiodły, że małżonkowie doświadczają samotności głĂłwnie w wymiarze „Poczucie braku kontaktu z innymi”. Ich poczucie samotności zależy od wieku i długości stażu małżeńskiego: im małżonkowie są starsi i im dłużej pozostają w związku małżeńskim, tym silniej doświadczają samotności. Najczęściej wybierają strategie z grupy Budowanie Społecznych Relacji, a wybĂłr poszczegĂłlnych strategii radzenia sobie z samotnością zależy od płci, wieku, stażu małżeńskiego i doświadczenia samotności małżonkĂłw.

KSIĄŻKA DOSTĘPNA W WERSJI ELEKTRONICZNEJ: