| Opis |
Ewa Sienkiewicz-Hippler ukończyła w 1994r. studia psychologiczne na UAM w Poznaniu. Pracę magisterską, a także doktorską poświęciła marzeniom sennym. W latach 1994-2000 jako pracownik naukowy Katedry Psychologii US w Szczecinie poza pracą dydaktyczną zajmowała się snami. Obecnie pogłębia swoją wiedzę na temat ludzkiej psyche w Psychologisches Privat Instytut fur Systemische Terapie und Beratung w Hamburgu. Od kilku lat jest również członkiem Association for the Study of Dreams. Autorka kilkunastu artykułów.
Moim celem było uporządkowanie wiedzy na temat snów, ale także pokazanie z jednej strony - prostoty fenomenu snów, z drugiej - ich artystycznego piękna, zawartej w nich wiedzy oraz wspaniałej, urzekającej niezwykłości, która może inspirować do twórczych, uwieńczonych sukcesem działań na jawie. Te dwa bieguny wiedzy na temat snów ciągle jeszcze dzieli przestrzeń niewiedzy. Jednak w miarę rozwoju ludzkiej myśli i poznania (a nie tylko nauki) staje się ona coraz mniejsza...
Autorka
Spis treści:
I. PSYCHOLOGIA SNÓW
1. Rozwój badań nad marzeniami sennymi..... 15
1.1. Fizjologiczne podłoże marzeń sennych..... 16
1.2. Jak powstaje marzenie senne..... 19
1.3. Po co nam marzenia senne?..... 22
1.3.1. Niedobór snu..... 22
1.3.2. Przyswajanie nowych informacji..... 23
1.3.3. Przetwarzanie informacji odebranych podprogowo..... 24
1.3.4. Przetwarzanie informacji o charakterze zagrażającym..... 25
1.3.5. Przetwarzanie informacji w sytuacji stresu..... 25
1.3.6. Generowanie nowych informacji..... 26
1.3.7. Przetwarzanie informacji na jawie i we śnie..... 26
1.3.8. Rozwój dróg nerwowych..... 31
2. Współczesne teorie marzeń sennych..... 35
2.1. Koncepcje psychoanalityczne..... 35
2.1.1. Sigmund Freud..... 35
2.1.2. Angel Garma..... 37
2.2. Teoria marzeń sennych według Carla Gustawa Junga..... 38
2.3. Nurt egzystencjalny w koncepcjach marzeń sennych..... 42
2.3.1. Alfred Adler..... 42
2.3.2. Medard Boss..... 44
2.4. Analiza snów w psychologii Gestalt..... 46
2.5. Podejście kulturalistyczne do analizy marzeń sennych..... 48
2.5.1. Walter Bonime..... 48
2.5.2. Montague Ullman..... 49
3. Relacje pomiędzy „sennym ja” i „dziennym ja”..... 53
4. Dlaczego zapominamy sny?..... 61
4.1. Czynniki biologiczne / fizjologiczne..... 61
4.2. Zaburzenia osobowości..... 62
4.3. Typ / cechy osobowości..... 63
4.4. Płeć..... 65
4.5. Język i treść snów..... 65
4.6. „Stymulatory” pamiętania..... 65
4.7. Podsumowanie..... 66
II. SENNA PSYCHOTERAPIA
5. Funkcje snów..... 69
5.1. Opracowywanie bieżących informacji..... 69
5.2. Przepracowywanie problemów..... 71
5.2.1. Radzenie sobie z trudnymi sytuacjami..... 71
5.2.2. Sny lękowe..... 74
5.2.3. Koszmary..... 75
5.2.4. Koszmary wieku dziecięcego..... 80
5.3. Przetwarzanie informacji zarejestrowanych nieświadomie..... 81
5.4. Emocjonalne katharsis..... 82
5.5. Lecznicze działanie obrazu..... 83
5.6. Śnienie jako proces twórczego myślenia oraz poszerzania świadomości śniącego..... 87
Podsumowanie..... 90
6. JAKOŚĆ SNÓW..... 93
7. WARTOŚĆ DIAGNOSTYCZNA MARZEŃ SENNYCH..... 97
8. ANALIZA SNÓW..... 105
8.1. Pułapki autoanalizy..... 108
8.2. Znaczenie snu..... 111
8.3. Uwagi dotyczące analizy..... 112
8.4. Wybrane metody autoanalizy marzeń sennych..... 114
8.4.1. Ogólne wskazówki..... 114
8.4.2. Pytania pomocnicze dotyczące określonej problematyki snu ..... 117
8.4.3. Analiza snu metodą „przeliteruj sen”..... 119
8.4.4. Nawiązywanie kontaktu z pierwiastkiem duchowymza pomocą snów (metoda R. Dwyer i C. Warner)..... 119
8.5. Praca z koszmarami sennymi..... 120
8.5.1. Odgrywanie snu na jawie..... 121
8.5.2. Analiza koszmarnych snów..... 121
8.5.3. Śnienie świadome ..... 124
8.6. Korzyści wynikające z pracy ze snem..... 125
III. PARAPSYCHOLOGIA SNÓW.....
9. Niezwykły świat snów..... 131
9.1. Sposób uzyskiwania informacji w snach..... 133
9.2. Jedność leżąca u podstaw wszystkich rzeczy..... 134
9.3. Ciągłość czasu..... 135
9.4. Zło jest pozorem..... 135
10. Zjawiska paranormalne w snach..... 137
10.1. Sny prorocze..... 137
10.1.2. Sny prorocze spontaniczne..... 139
10.1.3. Sny prorocze wywołane..... 141
10.1.4. Dialog z nieświadomością..... 144
10.1.5. Sny telepatyczne..... 145
10.1.6. Sny prorocze, na których spełnienie śniący ma wpływ (ostrzegawcze)..... 147
10.1.7. Sny prorocze, na których spełnienie śniący nie ma wpływu..... 148
11. Sny prognostyczne..... 151
2. Sny prodromalne..... 155
13. Sny prorocze dosłowne i symboliczne..... 157
13.1. Sny prorocze dosłowne..... 157
13.2. Sny metaforyczne..... 158
13.2.1. Sny metaforyczne czytelne..... 158
13.2.2. Sny metaforyczne mało czytelne..... 158
14. Śnienie dla innych..... 161
15. Zjawiska paranormalne w snach..... 163
15.1. Kontakty ze zmarłymi ..... 163
15.2. Spotkania z aniołami..... 165
15.3. Mentalno-astralne wycieczki w zaświaty..... 166
16. Pytania..... 169
16.1. Po czym poznać, że sen „mówi prawdę”? ..... 169
16.2. Czy można traktować sny jak wyrocznię?..... 171
17. Koncepcje wyjaśniające..... 173
17.1. Wyjaśnienia wschodnie..... 173
17.2. Psychologiczne prawidłowości dotyczące snów prekognicyjnych..... 175
IV. GDY KOŃCZY SIĘ SEN I WSTAJE DZIEŃ.....
Śniegowa królewna..... 185
Synek ze snów..... 186
Pożegnanie z Tomkiem Sawyerem..... 189
Kapłanki miłości..... 191
Nowe życie Scarlett..... 193
Świąteczny podarunek..... 194
Na dnie jeziora..... 196
Zły sen..... 196
Naleśniki na śniadanie..... 200
Fragment:
Śnienie świadome
Świadome śnienie charakteryzuje się tym, że w czasie snu śniący świadomy jest tego, że śni - wie, że to jest sen i w związku z tym nic złego nie może mu się - „tak naprawdę” - stać oraz że może kierować akcją snu w dowolny sposób. Aby śnić świadomie, śniący musi być zdolny do utrzymywania stopnia świadomości potrzebnego do tego, aby wiedział, że śpi, ale jednocześnie na tyle niskiego, aby się nie obudził. A zatem nie jest to wcale takie łatwe zadanie. Specjalistami od śnienia świadomego byli wspomniani na początku rozdziału Senoiczycy, którzy - jak wynika z doniesień - czerpali z tego rodzaju snów nieocenione korzyści. Korzyści te mogą być bowiem wielorakie.
Istnieje kilka poziomów świadomego śnienia. Najwyższy przypomina stany mistyczne i doświadczenia psychodeliczne, np. śniący może siebie widzieć w białym jaśniejącym świetle lub lśniących kolorach, akcja snu może się rozgrywać w pogłębionej, wzbogaconej o nowe wymiary rzeczywistości. Wyrazistość i klarowność tego rodzaju snów jest nadzwyczajna - podobnie, jak dokładność występujących w nich detali. Poczucie czasu i przestrzeni ulega rozszerzeniu, torując drogę tzw. zmienionym stanom świadomości, którym często towarzyszy głęboka przyjemność. Można podczas takich snów przemieszczać się w czasie i przestrzeni (np. cofać w przeszłość lub udawać w przyszłość, aby zrozumieć teraźniejszość), przenikać ściany, chodzić przez ogień, dokonywać rzeczy niemożliwych. Śniący może również uzyskiwać odpowiedzi na nurtujące go pytania i prowadzić eksperymenty w najrozmaitszych dziedzinach. Zdolność do myślenia analitycznego i wrażliwość zmysłowa w snach świadomych są - w porównaniu ze zwykłymi snami - dużo wyższe. To byłaby grupa korzyści o charakterze poznawczo-estetyczno-rozwojowym.
Zdaniem specjalistów20 sny świadome pełnią nieocenioną rolę także w sferze radzenia sobie z problemami i koszmarami sennymi. Dają one bowiem możliwość symbolicznego przepracowania, rozwiązania trudnych sytuacji, a uzyskane we śnie efekty udaje się przenieść do rzeczywistości dnia.
W czasie snu świadomego „ofiara” koszmaru uświadamia sobie, że śni i może wpływać na przebieg akcji snu. Ciekawe efekty przynosi np. konfrontacja z prześladowcą. Śniący zdaje sobie sprawę, że śni i nic mu się nie stanie. Nie musi zatem przed swoim prześladowcą uciekać. Może się odważyć stawić mu czoło lub spojrzeć głęboko w oczy po to, aby wyczytać w nich... No właśnie, co? Okazuje się, że np. prośbę, życzliwość, niewinność itd. Bardzo często w takiej sytuacji prześladowca mówi śniącemu, iż od dawna stara się go dogonić, gdyż ma mu do powiedzenia coś bardzo ważnego (a często także miłego). Jeśli z kolei - w innym scenariuszu - ktoś spada w przepaść, leci, leci i w tym momencie budzi się przerażony, to może w świadomym śnie zaryzykować bezpieczne lądowanie i przyjrzenie się, gdzie wylądował. O czym mówi mu to miejsce? Możliwości stawiania czoła sennym zmorom za pośrednictwem snów świadomych jest wiele. Trzeba się jednak najpierw owego sposobu śnienia nauczyć. Istnieją specjalne techniki ułatwiające osiągnięcie pożądanego stanu. Zainteresowanych odsyłam do literatury lub na kursy Adama Bytofa.
Paradoksalne jest to, że nieprzyjemne sny ułatwiają nauczenie się śnienia świadomego. Otóż zdarza się, iż w niebezpiecznym czy przykrym momencie snu śniący myśli sobie: „To na pewno tylko sen. Obudzę się i okaże się, że wszystko jest w porządku. Mogę spokojnie spać i śnić dalej”. I to jest pierwszy krok w kierunku świadomego śnienia.
Korzyści wynikające z pracy ze snem
A. Stevens21, opisując funkcje pracy ze snem, porównuje człowieka do właściciela domu, który mając do dyspozycji cały budynek zamieszkuje jedynie strych. Zadanie osoby analizującej sny razem z ich autorem polega na tym, aby pomóc śniącemu osiedlić się w budynku i ułatwić bezpieczne wyjście poza dom - aby poznać otoczenie, nowe i nieznane rejony. Marzenia senne znacznie ułatwiają tego rodzaju wycieczki - w nieznane obszary psyche.
Autor snu z korzyścią dla siebie zawsze może sobie odpowiedzieć na następujące pytania: Jaki wniosek (morał) płynie z przeanalizowanego snu? W jaki sposób mogę go wcielić w życie? Co się dzięki temu zmieni na lepsze?
Ponadto, korzyści z analizy marzeń sennych mogą być dla śniącego następujące:
- Praca ze snem jest okazją do autoanalizy i prowadzi do poszerzenia wiedzy o samym sobie.
- Dzięki pracy ze snami autor snu poznaje przyczyny swoich reakcji na codzienne sytuacje na jawie.
- Dzięki temu, że marzenia senne prezentują liczne możliwości rozwoju danej sytuacji i różne aspekty zjawisk, autor snu może dotrzeć do źródła swoich problemów, tłumionych i nieakceptowanych obszarów osobowości. Rozwijają się wówczas nowe relacje między nim a problemem, co prowadzi do osiągnięcia głębszego wglądu we własną psychikę i zachodzące na zewnątrz procesy, a - w konsekwencji - do zdrowszej adaptacji życiowej.
- Jedna z nadrzędnych korzyści wynikających z pracy ze snem polega na tym, że przepracowany sen staje się częścią osobowości autora. Nie jest jakimś odrębnym, niezrozumiałym i nie wiadomo skąd pochodzącym bytem. Z obserwacji autorów zajmujących się analizą snów23 , a także z moich własnych wynika, że różne aspekty osobowości śniącego, które zostały wyprojektowane na senne postacie i przedmioty, zostają rozpoznane i zasymilowane. Zmniejsza to represje i związane z nimi napięcia. Zwiększa samoakceptację. Przyczynia się do lepszej orientacji we własnych emocjach i w sytuacji życiowej. Służy lepszemu poznaniu siebie.
- Osoby rozumiejące swoje sny, czujące, że mają w nich życzliwych sprzymierzeńców, zyskują - poza lepszą orientacją we własnym życiu psychicznym - większą pewność siebie. Marzenia senne są dla nich zachętą do eksperymentowania z nowymi sposobami zachowania. Nawet jeśli są to sny przykre, to umożliwiają poznanie nowej jakości, czasem tłumionego aspektu osobowości, co mobilizuje do pracy nad sobą.
Szczególnego znaczenia nabiera analiza marzeń sennych w procesie terapii. Korzyści z analizy snów w interwencji kryzysowej są następujące:
- odkrywanie ukrytych/nieświadomych uczuć i nastawień pacjenta, które mogą być przeszkodami w terapii;
- sny ukazują postępującą dynamikę sytuacji kryzysowej/terapii;
- w sytuacji ekstremalnych konfliktów i konieczności podjęcia decyzji sen ułatwia poszukiwanie właściwego rozwiązania lub pokazuje, dlaczego pacjent nie radzi sobie z rozwiązaniem konfliktu lub nie jest w stanie podjąć decyzji;
- analiza wzmacnia pozytywne przeniesienie pomiędzy pacjentem a terapeutą.
Ponadto, doświadczony terapeuta i analityk dostrzega dzięki analizie snów intrapsychiczne struktury i kompleksy klienta oraz jego relacje z innymi, na których owe struktury i kompleksy są projektowane. Praca terapeutyczna w tym obszarze pozwala klientom szybciej dotrzeć do podstawowych problemów, a tym samym skraca proces terapii.
|
